150 jarige herdenking van de stadsbrand in Enschede 1862 – 2012
Deze website is een initiatief van Enschede in AnsichtenHulp na de brand
De dag na de brand kwamen er ’s morgens uit de hele omgeving al wagens met voedsel en kleding naar de verbrande stad om de meer dan drieduizend daklozen van eten te voorzien. Zowel arm als rijk had nu honger en dorst. De hulp kwam uit de buurtgemeenten maar ook van verder weg. Drieduizend pond roggebrood uit Deventer en uit Almelo vijf balen rijst, tweeduizend pond roggebrood, een last rogge en vier mud bonen. Uit Ahaus 1.350 pond brood en uit Gronau brood, rogge, erwten en bonen.
De eerste dag verloopt het uitdelen wat chaotisch, maar al snel wordt de uitdeling georganiseerd vanaf het buiten de stad liggende Schuttersveld (villa).
De hulp is overvloedig.
De tweede dag na de brand komt de minister Thorbecke van binnenlandse zaken. Hij geeft direct opdracht aan de minister van oorlog om vierhonderd legertenten en zesduizend dekens te sturen.
Hieronder: een afbeelding uit de Engelse krant London News van zaterdag 31 mei 1862 met als bijschrift "The great fire at Enschede Holland, distribution of blankets to the houseless".
Richting Deurningen (naast de begraafplaats in de toenmalige gemeente Lonneker) wordt een groot tentenkamp opgezet, maar ook tussen de puinhopen staan tenten. Het tentenkamp droeg de naam “Het kamp van Zeist” naar het militaire kamp bij Utrecht. Ook in de verre omtrek worden er overal gezinnen ondergebracht, onder andere bij de boerderijen maar zelfs in tuinhuisjes vonden slachtoffers tijdelijk hun onderdak.
De mensen waren vaak te laag verzekerd en soms helemaal niet, ook de stadstoren was niet verzekerd. Een verzekeringsmaatschappij kon niet aan zijn verplichtingen voldoen. Ook de brandkasten met geld en waardepapieren waren verbrand zodat veel inwoners op slag arm waren geworden. Het schadebedrag van alle verzekeringen was in totaal 6.933.000 gulden.
Er moest een beroep op gulheid van anderen worden gedaan. Als je in die tijd ziek, oud of werkloos was kreeg je geen uitkering.
De koning stelde een bedrag beschikbaar en de koningin droeg ook haar steentje bij. Verder werd er overal in het land geld ingezameld.
In totaal kwam er een bedrag van bijna 250.000 gulden binnen, daarvan moest twintigduizend gulden terug betaald worden aan het ministerie van oorlog voor het beschikbaar stellen van goederen (schande). De tenten werden later voor vierduizend gulden verkocht; dat kon dus gebruikt worden.
Van het geld werd de stad weer opgebouwd. Egbert van Heek gaf zesduizend gulden voor een tehuis voor bejaarden waar uit de beschikbare gelden nog eens 10.000 gulden werd bijgedaan, hiervan werd een bejaardenhuis aan de Molenstraat gebouwd. Gesticht voor oude mannen en vrouwen.
Het Overschot
Toen iedereen datgene uit "de pot" had gekregen waar ze recht op hadden bleek er van alle giften uit het binnen- en buitenland nog ruim 13.000 gulden over te zijn. Hiervan werden in 1863 in opdracht van het stadsbestuur in het Korteland twintig afdakshuizen gebouwd. Dit nieuwe zijstraatje van de Veenstraat werd "het Overschot" genoemd, gebouwd van het overschot van de giften. De huur van 60 gulden per woning per jaar ging naar het gesticht voor oude mannen en vrouwen. In de 100 jaar na de bouw van deze huisjes raakten ze steeds verder in verval, vooral in de tijd na de tweede wereldoorlog ging het hard achteruit. In 1962 werden ook de laatste huisjes ontruimd en kwam ook de straatnaam "het Overschot" precies 100 jaar na de brand van 1862 officieel te vervallen.
Hieronder: een foto van het Overschot anno 1962. De bewoners van de overgebleven 7 krakkemikkige krotten van het Overschot wilden niet meewerken aan de feestelijkheden voor de herdenking van de stadsbrand in 1862. "Met het voorstel van B en W om de stad op 7 mei feestelijk te versieren zijn wij het volkomen eens. Alleen weten we niet goed hoe we het Overschot moeten versieren want hier is niet veel meer te versieren..... We kunnen nu geen spijker meer in de muur slaan omdat dan de hele zaak in elkaar stort.", aldus een bewoner destijds in een brief aan B en W van Enschede.
